U organizaciji Zbornog područja Split  hrvatske su snage od 4. do 11. lipnja 1995. uspješno izvele napadnu operaciju Skok 2 na području Dinare i prostoru Livanjskog polja. Tako je pobjedonosni hod hrvatskih snaga u oslobađanju domovine nakon Skoka 1 i Bljeska nastavljen još jednim iskorakom na Dinari čime su sve više otvarani vidici prema Kninu, a Livanjsko je polje potpuno oslobođeno.

A Aktivnosti hrvatskih snaga prije akcije Skok 2

• Dva mjeseca prije izvedena je akcija Skok 1 u kojoj su hrvatske snage porazile neprijatelja te napredovale u dubini pet i širini 15 kilometara čime su postigli stabilnost i sigurnost dostignutih položaja na Dinari i Livanjskom polju.
• Mjesec dana prije provedena je VRO Bljesak u kojoj su združene snage hrvatske vojske i policije porazile neprijatelja te oslobodile zapadnu Slavoniju.

B Bespilotne letjelice prvi put u akciji

Snage 4. gardijske brigade (4. gbr) prvi su put u ovoj akciji imale potporu bespilotnih letjelica, koje su koristili u izviđanjima i navođenju topničke vatre, a prikupljani su i obavještajni podaci o pokretima i rasporedu neprijateljskih snaga.

C Cilj akcije Skok 2

• Nastavak potiskivanja neprijatelja u dva smjera: prema Bosanskom Grahovu (selo Ninkovići – Crni Lug – D. Peulje) i prema Glamočkom polju (selo Grkovci – planina Šator).
• Spajanje hrvatskih snaga koje napreduju istočnom i zapadnom stranom Livanjskog polja u jednu cjelinu čime bi hrvatske snage ostvarile neprekinuti niz nadzora na području od Dinare preko Šator planine i Staretine do Kupreških vrata.
• Stavljanje pod izravni udar hrvatskog topništva gradova Bosansko Grahovo i Glamoč te oslobađanje Livanjskog polja u cijelosti.

Č Čelni zapovjednici i postrojbe u operaciji

Operacijom je rukovodilo Zapovjedništvo Zbornog područja Split na čelu sa zapovjednikom general-bojnikom Antom Gotovinom dok je načelnik Stožera bio stožerni brigadir Rahim Ademi. Od hrvatskih snaga sudjelovale su postrojbe:

• 4. gbr
• 1. gbr
• 126. domobranske pukovnije (126. dp) iz Sinja
• 1. hrvatski gardijski zdrug (1. HGZ)
• 264. izvidničko-diverzantska satnija (264. IDS)
• Topničko-raketna skupina Zbornog područja Split
• Snage Hrvatskog ratnog zrakoplovstva (HRZ)
• 3. gbr Hrvatskog vijeća obrane (3. gbr HVO)
• Specijalne postrojbe policije iz Hercegovine
• 2. gbr HVO (aktivna obrana na M. Golji i skretanje pozornosti neprijatelja na mogući napad u smjeru Glamoča)

D Dinamika akcije Skok 2

1. dan akcije                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     Silovit proboj 4. gbr rezultirao je ovladavanjem važnim dominantnim položajima koji su im omogućili oslobađanje do tada jakog neprijateljskog  uporišta Crni Lug. Važne uzvisine oslobađaju i pripadnici 126. dp dok 3. gbr HVO i 1. HGZ također napreduju te su se navedene snage već prvog dana spojile na sjevernom rubu Livanjskog polja.

2. dan akcije                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              Hrvatske snage utvrđuju položaje i pripremaju nastavak djelovanja. Najveća opasnost za obranu dostignute crte prijetila je s desnog boka iz smjera Šatora i Glamoča te je sljedeći cilj ovladati Šatorom.

3. dan akcije                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              Nastavak utvrđivanja dostignute crte obrane te pomaci prema Malom Šatoru.

4. dan akcije                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             Hrvatske snage oslobađaju Mali Šator (1607 m).

5. dan akcije                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             Hrvatske snage ovladavaju važnim kotama Runjevica i Golo brdo čime stvaraju preduvjete za ovladavanje i Velikim Šatorom.

6. dan akcije                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             Pripreme hrvatskih snaga za ovladavanjem Velikog Šatora dok neprijatelj napada hrvatske položaje iz zraka iz aviona Jastreb  te iz raketnog sustava Orkan.

7. dan akcije                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             Hrvatske snage ovladale važnom kotom Veliki Šator (1883 m) te komunikacijom prema Javorovoj kosi. Dostignuta crta bojišta protezala se područjem: Ražnjevića glava – Borik – Mali Šator – Veliki Šator.

8. dan akcije                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              Utvrđivanje dostignutih položaja i prelazak na aktivnu obranu.

U akciji Skok 2 poginula su četiri pripadnika hrvatskih snaga dok je 15 bilo teže i 19 lakše ranjenih hrvatskih branitelja.

E Elektroničkim djelovanjem (ED) po neprijatelju

U akciji Skok 2 hrvatske su snage i elektronički djelovale prije svega po neprijateljskim vezama zapovijedanja, ali i za dobivanje važnih informacija o stanju neprijatelja. Tako je već nakon prvog dana djelovanja primijećena panika u neprijateljskim snagama, a došlo je i do premještanja civilnog stanovništva. Jedan od primjera uspješnog djelovanja hrvatskog ED-a jest i simuliranje težišta napada hrvatskih snaga smjerom prema Glamoču te je izgledno kako je zbog toga neprijatelj jačao obranu upravo na tom području.

F Fizička i psihička izdržljivost

Jedna od presudnih odlika hrvatskih branitelja u borbama na Dinari bila je iznimna fizička i psihička izdržljivost u obrani i napadnim akcijama u zahtjevnim uvjetima Dinare. Pokazali su snagu i duh koji ih je vodio glavnom cilju dinarskih bitki – Kninu. Tako su dinarski munjeviti skokovi hrvatskih snaga bili uvertira za veliku ljetnu Oluju.

G Gospodari Dinare i Livanjskog polja

U osam dana akcije Skok 2 hrvatske su snage ovladale novim važnim kotama na Dinari na nadmorskim visinama 1600 – 1700 metara te je prvi put Livanjsko polje u potpunosti bilo pod hrvatskim nadzorom. Također, bočnim napredovanjem hrvatske su snage došle do iznad Uništa čime je otvorena mogućnost nadzora Cetinske krajine i Vrličkog polja. Također, ovladavanjem Malog i  Velikog Šatora ostvaren je nadzor nad dijelom Glamočkog polja.

H HRZ u akcijama na Dinari

Potpora letačkih posada HRZ-a bila je iznimno značajna te je uspostavljen zračni most prema Dinari na koju su helikopterima Mi-8 MTV prevoženi branitelji, oprema i naoružanje te materijal za utvrđivanje položaja. Posebno se cijeni njihov doprinos u zbrinjavanju ranjenih i oboljelih hrvatskih branitelja koji su na najbrži način prevoženi do najbližih bolnica. Za akciju Skok 2 zračnim su putem prevezene snage 1. gbr iz Ogulina na područje Livna.

I Inicijativa generala Gotovine

Od uspješne obrane Livna 1992. pa sve do napadnih akcija na Dinari 1995. zapovjednik general Ante Gotovina cijelo je vrijeme predvodio hrvatske snage, a odmah je pokrenuo preuzimanje i održavanje stalne inicijative na bojišnici. Brzi, iznenadni i učinkoviti udari bili su presudni u obrani i napadnim djelovanjima hrvatskih snaga.

J Jačina i omjer snaga

Kao i Skok 1 i ova je akcija provedena u povoljnijem omjeru hrvatskih snaga u odnosu na neprijatelja i to u ljudstvu 1,3 : 1, u oklopništvu 2 : 1 te u topništvu 1,2 : 1.

Težišne neprijateljske snage činile su postrojbe tzv. 7. sjeverno-dalmatinskog korpusa Srpske vojske Krajine i tzv. 2. krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske.

K Kako je hrvatska javnost upoznata s uspjesima na Dinari

Napredovanja hrvatskih snaga na Dinari široj su hrvatskoj javnosti bili nepoznati sve do VRO Oluja. Naime, o svim akcijama jedino su znali sudionici oslobađanja vrhova Dinare te je tiho ovladavanje Dinarom bilo i najveće za iznenađenje za sve kad su hrvatske snage ušle u Knin upravo zahvaljujući prodoru preko Dinare.

L Logistika u stopu s napredovanjem hrvatskih snaga

Svako novo napredovanje hrvatskih snaga u korak su pratile i logističke postrojbe koje su još ranije u surovim zimskim uvjetima Dinare stvarali pretpostavke za provedbu napadnih akcija i obrane prostora. Izgradnja putova na Dinari i učvršćivanje položaja postali su njihova nova specijalnost. Time su Dinaru pretvorili u neprekinut lanac dostave i jedinstvenu logističku bazu hrvatskih snaga.

LJ Ljudski životi na prvom mjestu

I u zahtjevnim uvjetima Dinare 4. gbr kao i druge sastavnice hrvatskih snaga jasno su isticali stav kako su ljudski životi najvažniji. Zato su svaki predah od borbenih djelovanja koristili za utvrđivanje i ojačavanje položaja kao i za poboljšanje životnih uvjeta boravka. Uspostavom terenske bolnice i mogućnosti zbrinjavanja oboljelih i ranjenih helikopterima HRZ-a dodatno su podignuti standardi skrbi za hrvatske branitelje na bojištu Dinare.

M Maljutkaš Galić u sridu

Nakon ovladavanja kote Kukovi iznad Peulja i Grkovaca, zamjenik zapovjednika Bitnice protuoklopnih lansernih  kompleta (POLK) 1. bojne 4. gbr  Mirko Galić uspio je protuoklopnim navođenim raketama Maljutka uništiti neprijateljski kamion pun streljiva, jedan tenk i kamion koji je vukao haubicu. Precizni pogodci maljutkaša Galića izazvali su paniku i raspad neprijateljske obrane te ubrzale napredovanje hrvatskih snaga.

Galiću se posebno urezala slika na rubu Livanjskog polja i  borbe  hrvatskih tenkista, koje je predvodio Andrija Matijaš Pauk protiv neprijateljskog oklopa. ”Neprijatelj nije bio ni svjestan da smo mu doslovno iznad glave, visinska razlika bila je gotovo 1000 metara. Naši tenkovi, koji su bili izbili na vrhove, pokušavali su se namjestiti da mogu gađati neprijatelja, doslovno se klackajući iznad okomite provalije duboke gotovo kilometar, što je bila gotovo nemoguća misija,” iznio je Galić te istaknuo kako su među maljutkama kojima je pogađao neprijateljsku tehniku bile i one koje su u borbama zarobili. Uz tri izravna pogotka ”jedna je maljutka zbog nedostatka pogonskog raketnog goriva eksplodirala neposredno prije mete koja se nalazila na odaljenosti od 3300 metara, a meta je bio višecijevni raketni bacač Plamen što ga je vukao kamion. Neprijatelj je ubrzo panično počeo s povlačenjem. Iza njih je ostala brojna ratna tehnika poput triju haubica 105 mm i dvaju topova T-12,” ratna su sjećanja Galića i važne uloge njegovih hrabrih maljutkaša.

N Nestao klin Livanjskog polja

Jedan od rezultata akcije Skok 2 jest i potpuno ovladavanje Livanjskim poljem u dužini 45 km čime hrvatske snage nisu bile više u klinu. Od ove akcije taj se klin pretvara u mač s dvjema oštricama usmjerene k Bosanskom Grahovu i Glamoču, novom cilju napadnih akcija hrvatskih snaga.

O Oslobođen prostor

Ukupno je oslobođeno područje širine 30 km i dubine 15 km što iznosi oko 450 četvornih kilometara. Za razliku od Skoka 1 (jednodnevna akcija u kojoj je učinjen prodor hrvatskih snaga u dubini 5 i širini 15 km) ova je akcija bila sveobuhvatnija, sudjelovalo je više postrojbi, trajala je tjedan dana te je oslobođen veći prostor.

P Pionirski vod u akciji

Nakon ovladavanja vrha Crni Lug uočeno je dosta mina koje je postavio neprijatelj te su pripadnici Pionirskog voda 4. gbr neumorno ”skidali“ minu po minu. Tad je poginuo i zapovjednik Pionirskog voda.

R Rezultati boja Skok 2

U osam dana akcije Skok 2 hrvatske su snage ovladale novim značajnim kotama na Dinari na nadmorskim visinama 1600-1700 metara te je prvi put Livanjsko polje u potpunosti bilo pod hrvatskim nadzorom. Također, bočnim napredovanjem hrvatske su postrojbe došle do iznad Uništa čime je otvorena mogućnost nadzora Cetinske krajine i Vrličkog polja. Također, ovladavanjem Malog i  Velikog Šatora ostvaren je nadzor nad dijelom Glamočkog polja te je sad prema Glamoču moguć proboj i sa sjevera.

S Sanitet na Dinari

Ratni je sanitet na Dinari pokazao kako su humanost i spremnost na žrtvu i u najtežim uvjetima načelo koje ih vodi u svim akcijama hrvatskih snaga. Među ostalim, sanitet 4. gbr uspostavio je bolnicu na Dinari sa stalnim medicinskim timom koji su činili kirurg, anesteziolog te prateće medicinsko osoblje.

Š Šator- ključ daljnjeg napredovanja hrvatskih snaga

Na dominantnom položaju Šator neprijatelj je imao ukopano topništvo i potpuni pregled pokreta hrvatskih snaga. No, hrvatske su snage i ovaj put pokazale kako pred njima nema prepreka koje bi ih zaustavile te su ovladavanjem Velikog Šatora 10. lipnja 1992. još jednom potvrdili kako su gospodari Dinare i nepobjedivi ”čukaši“.

T Tri napadne akcije u pola godine

Tri napadne akcije hrvatskih snaga, Zima 94, Skok 1 i Skok 2 provedene u šest i pol mjeseci uvod su i temelj na kojem su građene nove akcije čiji će vrhunac uslijediti u VRO Oluja. Za pola godine triju uspješnih akcija hrvatske  su snage bile u napadu 36 dana, a ostatak u aktivnoj obrani, koja je također bila zahtjevna.

U U naletu 4. gbr neprijatelj napustio bitnicu haubica

Prvog dana akcije došlo je do posebnog zamaha u nastavku djelovanja hrvatskih snaga. Naime, pripadnici 4. gbr na položaju u selu Majstorovići prisilili su neprijatelja na  napuštanje  bitnice haubica 105 mm što jasno svjedoči o snazi i brzini udara 4. gbr. Zarobljeno je šest haubica 105 mm i nekoliko vojnih kamiona.

V Vojni uspjesi hrvatskih snaga na Dinari posredno pomogli i Bihaću

Bihaćka enklava u zapadnoj Bosni nalazila se u potpunom okruženju neprijateljskih postrojbi iz Bosne i Hercegovine i Hrvatske uvezanih u Operativnu grupu Pauk. Pobjede hrvatskih snaga i napredovanje prema Bosanskom Grahovu i Glamoču u određenoj su mjeri oslabile i pritisak  agresorskih snaga na Bihać.

Z Zajednička djelovanja HV-a i HVO-a

Akcijom Skok 2 nastavljen je niz zajedničkih akcija snaga HV-a i HVO-a kojima je glavni cilj potiskivanje i protjerivanje zajedničkog velikosrpskog agresora na Republiku Hrvatsku i Bosnu i Hercegovinu. Ta će se suradnja poslije i formalizirati potpisivanjem Deklaracije o oživotvorenju Sporazuma iz Washingtona, zajedničkoj obrani od srpske agresije i postizanja političkog rješenja sukladno naporima međunarodne zajednice. Sporazum su u Splitu 22. srpnja 1995. potpisali predsjednici država Franjo Tuđman i Alija Izetbegović čime je i omogućeno legalno djelovanje snaga hrvatske vojske i policije na rubnim dijelovima BiH u akcijama oslobađanja okupiranih područja.

Ž Žablji skokovi

Prilikom ovladavanja planine Šator pripadnici 1. HGZ zajedno sa snagama Specijalne policije iz Hercegovine koristili su taktiku uzastopnih manjih prepadnih djelovanja što je bilo uvjetovano ispresijecanim šumovitim i teško prohodnim terenom. Tako su jurišne grupe ulazile u prazan prostor između neprijateljskih jako utvrđenih otpornih točaka te istodobnim napadima s boka i i pozadine oslobađali ključne položaje nakon kojih bi ostale manje čuvane neprijateljske utvrde brzo stavljane pod hrvatski nadzor. Ova taktika podsjeća na američku taktiku žabljih skokova iz II. svjetskog rata na Pacifiku uz razliku kako 1. HGZ nije oslobađao otoke poput marinaca nego planinske vrhove Šatora.

Marinko Karačić