Zbog pogoršane sigurnosne situacije u Lici “Komanda 13. korpusa JNA” sa sjedištem u Rijeci izdala je 5. kolovoza 1991. godine “Komandi 35. partizanske divizije” zapovijed o provedbi tajne mobilizacije za dio ratnih postrojbi na području Like koju je potpisao general-potpukovnik Marijan Čad. S obzirom na to da je za borbeno osiguranje mjesta okupljanja bio zadužen Sekretarijat za narodnu obranu skupština općina Titova Korenica, Donji Lapac i Gračac, a da je tamošnje stanovništvo bilo većinski srpsko, jasno je da je cilj spomenute tajne mobilizacije bilo jačanje srpskih snaga na tom području.

Na osnovu tačke 431. Pravila o mobilizaciji oružanih snaga SFRJ, a u vezi Odluke Komande 5. vojne oblasti o izvršenju tajne mobilizacije dela ratnih jedinica 13. korpusa,           

 O D R E Đ J U J E M

1.- Rezervna mobilizacijska zborišta za niže navedene ratne jedinice

  – RJ. 3423/5 – 12 u rejonu stara zgrada “Likograf” Ko, 80

  – RJ 3423/13 – 20 u rejonu OŠ Omsica

  – RJ 3423/21 – 28 u rejonu “Betonara” Donji Lapac

  – RJ 3423/29 u rejonu osnovna škola Omsica

 2.- Mobilizaciju navedenih ratnih jedinica izvršiti prema planu mobilizacije i vremenu određenom mobilizacijskim razvojem, do M + 36 časova.        

Do tog vremena izvršiti prihvat, opremanje i naoružavanje ljudstva i formiranje organizacijsko-formacijskih sastava /odelenja, vodova, četa – baterija i bataljona/.

Za svaku nižu ratnu jedinicu /bataljon/ formirati po jednu sekciju za prihvat ljudstva iz rezerve i prijem materijalnih sredstava iz popisa. Za rad u sekcijama angažovati ljudstvo iz rezervnog sastava iz najbliže okoline.

 3.- Za izdavanje – preuzimanje i prenošenje materijalnih sredstava iz skladišta ratnih materijalnih rezervi na MZ svake niže ratne jedinice formirati grupu, sastava tri ekipe, jačine 40 ljudi i 15 motornih vozila iz stalnog formacijskog sastava 236. pmtbr i 1/35. partd.

Izdavanje materijalnih sredstava iz skladišta ratnih materijalnih rezervi izvršiće rukovalac ratne jedinice 3423. Materijalna sredstva u rejone rasporeda četa – baterija i samostalnih vodova – odelenja doturiti u vremenu od M + 5 do M + 15 časova.

 4.- Borbeno osiguranje prevoženja materijalnih sredstava iz skladišta ratnih materijalnih rezervi s. Kanjiža do MZ svake niže ratne jedinice vršiće 236. pmtbr sa po dva odelenja iz svog formacijskog sastava, a borbeno osiguranje mesta prikupljanja rezervnog sastava i MZ nižih RJ, organizovaće SNO SO: Titova Korenica, Donji Lapac i Gračac, svojim snagama i sredstvima

5.- U slučaju da se naredi izvršenje delimične mobilizacije napred navedenih ratnih jedinica, i da se formiranje istih izvrši na napred određena rezervna mobilizacijska zborišta, komandant 35. partd, otvara kovertu, vrši određeno legitimisanje, a zatim upoznaje sa sadržajem ovog naređenja Komandu l/35. partd i 236. pmtbr i preduzima potrebne mere u cilju izvršenja naređenih zadataka.

 6.- SIGNAL ZA MOBILIZACIJU        “LIKA”

   – Za RJ 3423/5 – 12                        “LIKA” – 231

   – Za RJ 3423/13 – 20                     “LIKA” – 342

   – Za RJ 3423/21 – 28                      “LIKA” – 343

   – Za RJ 3423/29                              “LIKA” – 564  (HR-HMDCDR, 116., kut. 5).

 

 

Da su u Lici tad nastavljeni sukobi između srpskih snaga i hrvatske policije u Lovincu te da su srpske snage napale hrvatske snage u Otočcu, Saborskom i Sincu, potvrđuje “Dnevno izvješće operativnog dežurnog Glavnog štaba Teritorijalne obrane Srpske autonomne oblasti Krajine” iz Knina od 6. kolovoza 1991. godine. Zanimljivo je da je spomenuto izvješće, osim “vrhovnom komandantu TO SAO Krajine”, “sekretaru SUP-a SAO Krajine” i “Odelenju državne bezbednosti”, naslovljeno i na “Frenkija”, što je bio nadimak Franka Simatovića, zamjenika načelnika Službe državne bezbednosti Republike Srbije. To je još jedan u nizu izvora koji potvrđuju umiješanost struktura srbijanske vlasti u organizaciju velikosrpske agresije na Republiku Hrvatsku.

I Z V J E Š T A J

od 5/6. 08. 1991. g.

 

Zbog posjete potpredsjednika SFRJ Branka Kostića i Mirovne delegacije, Milan Martić izdao je naređenje za prekid vatre, osim u slučaju da dođe do direktnog napada.

U Gračacu u s. Lovinac, došlo do oružanog sukoba između naših snaga i ustaša. Iz Gospića prema Gračacu krenuli tenkovi radi tampon zone.

U toku jutra otvorena je vatra od strane naših snaga po ustaškim položajima Otočac, Saborsko, Sinac i prema saznanjima neprijatelju naneseni znatni gubici […] (HR-HMDCDR, 6., kut. 20).

 

Sukob između jedinice JNA i pripadnika Zbora narodne garde zabilježen je 19. kolovoza 1991. u okolici Otočca. O tome govori izvješće koje je istog dana MUP-u SAO Krajine uputio operativac “Odelenja državne bezbednosti Korenica”.

 

I Z V J E Š T A J

 

            Dana 19. 08. 1991. godine došlo je do napada na dva oklopna vozila JNA.

            Pripadnici JNA koji su smešteni u mjestu Zalužnica sa dva oklopna vozila uputili su se glavnom komunikacijom preko mjesta Podum u pravcu Otočca.

            Pošto su izvršili izviđanje terena i stupili u kontakt sa komandom u Otočcu isti su se uputili u svoju jedinicu u Zalužnicu.

            Krećući se iz pravca Otočca komunikacijom prema selu Podum iz pravca aerodroma gde su smešteni pripadnici Zbora Narodne Garde Republike Hrvatske, oko 20.50 sati iz automatskog oružja i bombama napadnuta su vozila JNA koja su i pogođena bez veće materijalne štete.

            Brzom intervencijom pripadnici JNA uzvratili su vatrom u pravcu aerodroma kojom prilikom je učinjena veća materijalna šteta na zgradama, a saznajem da ima ranjenih gardista. (HR-HMDCDR, 71., kut. 1)

Spomenuti je sukob ZNG-a i jedinice JNA kod Otočca nedvojbeno posljedica tajne mobilizacije dijela snaga JNA na području općina Titova Korenica, Donji Lapac i Gračac, kojom je JNA ojačala srpske snage i svrstala se na srpsku stranu, postavši glavna oružana sila u provedbi srbijanske (velikosrpske) politike, čiji je cilj bio da svi Srbi žive u jednoj državi, koja je trebala obuhvatiti znatna područja Hrvatske te Bosne i Hercegovine. Uostalom, sve su maske konačno pale 18. srpnja 1991., odlukom Predsjedništva SFRJ da se JNA povuče iz Slovenije. Iako je vojni vrh u priopćenju povodom te odluke naveo da je ona privremena, već je tad bilo jasno, a vrijeme je potvrdilo, da se JNA povlači i razmješta na granice zamišljene “velike Srbije”. Njezina uloga otad više ni formalno nije očuvanje teritorijalne cjelovitosti Jugoslavije, nego onih granica (“srpske Krajine u Hrvatskoj”) koje je srbijansko vodstvo i vodstvo pobunjenih Srba u Hrvatskoj planiralo kao zapadne granice jedinstvene (velike) srpske države. Niti jedan oficir, podoficir ili vojnik JNA, nakon odluke Predsjedništva SFRJ od 18. srpnja 1991. o povlačenju JNA iz Slovenije, ne može reći da je njegov ostanak u JNA nakon toga bio motiviran idejom očuvanja Jugoslavije jer se karakter JNA kao srpske vojske tom odlukom ogolio do srži.

Tekst: dr. sc. Ante Nazor, ravnatelj Centra